Dầu nhớt cho xe chạy xăng và xe chạy dầu, chọn cấp chất lượng nào?

Như đã biết qua nhiều tài liệu, phân cấp cơ bản nhất để đánh giá về dầu nhớt là qua API (American Petroleum Institute – Viện Nghiên Cứu Dầu Mỏ của Mỹ). Bắt đầu từ năm 1993, với sự hợp tác của nhiều nhà sản xuất xe hơi ở Châu Mỹ và cả Nhật Bản, mục đích để chứng nhận và cấp phép cho các loại dầu nhớt và chất lượng của chúng. Vậy dầu nhớt CK hay CJ có phải là cao cấp nhất cho động cơ Diesel không?

Theo API thì:

* Sx là dành cho máy xăng

* Cx là dành cho máy dầu diesel

trong đó "x" là các ký tự theo bảng chữ cái Alphabet, "x" càng về sau bảng chữ cái thì dầu nhớt càng chất lượng cao.

Ví dụ: SN sẽ tốt hơn SM. CJ sẽ tốt hơn CF

Nếu theo quy ước trên, thì CI-4 chắc chắn phải tốt hơn CF.

Đặc tính của dầu nhớt dành cho động cơ xăng

Bản chất cơ bản của nhớt là bôi trơn và nhớt dành cho động cơ xăng thường được phát triển thiên về khả năng bôi trơn. Bởi vì, động cơ xăng có các chi tiết máy thường khít hơn, nhẹ hơn, nên vòng tua máy luôn cao hơn. Đôi khi vòng tua của máy xăng có thể lên đến 7000-8000 rpm (round per minute / vòng trên mỗi phút). Khi vòng tua máy cao, nó đòi hỏi nhớt phải lỏng nhưng vẫn phải đảm bảo độ nhớt để kịp thời luân chuyển bên trong động cơ, len lỏi đến khắp các chi tiết để tạo màng bôi trơn bao bọc và nuôi các chi tiết, tránh cho chúng ma sát trực tiếp với nhau.

Để làm được điều này, thì dầu nhớt tốt nhất cho động cơ xăng phải là dầu nhớt tổng hợp toàn phần (Fully Synthetic), đây là loại dầu nhớt mà các phân tử của nó ở dạng đồng nhất rất rất cao và rất nhỏ, nên kịp thời len lỏi vào các chi tiết máy để bôi trơn.

Đặc tính của dầu nhớt dành cho động cơ diesel thông thường

Ngược lại, vòng tua của động cơ dầu diesel nói chung (bao gồm cả xe bus, xe khách nhiều chỗ, xe tải, các động cơ diesel hạng nặng hoạt động trong các khu công nghiệp) thường thấp hơn động cơ xăng rất nhiều, chỉ khoảng 1000-2000 rpm ở điều kiện vận hành thông thường.

Những động cơ diesel lại sinh ra nhiều cặn carbon và bẩn hơn động cơ xăng nhiều lần. Nên dầu nhớt dành cho động cơ diesel thường thiên về tẩy rửa, phân tán, kiềm để trung hòa acid do động cơ diesel tạo ra trong quá trình vận hành. Dầu nhớt càng nhiều các loại phụ gia này thì càng đạt phẩm cấp API Cx càng cao.

Dầu nhớt mà có cấp API cho máy xăng SN (cấp cao nhất hiện nay trên thị trường), thì nó chỉ đạt cấp cho máy dầu là CF, mà cao nhất hiện nay cho máy dầu là dầu nhớt CK. Bởi vì, nếu loại dầu có quá nhiều phụ gia phân tán, tẩy rửa, kiềm như kể trên thì dầu sẽ là một hỗn hợp, lúc này khả năng bôi trơn và luân chuyển bên trong động cơ của nó sẽ giảm. Và nó sẽ không còn đáp ứng đủ yêu cầu bôi trơn mà động cơ xăng đòi hỏi. Lúc này, nó sẽ không thể nào đạt phẩm cấp SN nữa.

Ngược lại, những loại dầu như CI, CJ, CK tức là cao hơn CF, thì có nhiều phụ gia phân tán, tẩy rửa và kiềm hơn….thì chỉ đạt cấp chất lượng cho máy xăng là SL hoặc SM. Bởi vì lúc này khả năng bôi trơn của nó đã giảm do nó là hỗn hợp của nhiều chất, nó thiên về bảo vệ và làm sạch hơn. Và máy dầu vận hành ở 1000-2000rpm thì không cần dầu nhớt có khả năng luân chuyển nhanh và bôi trơn cao như đối với máy xăng, nó chỉ cần loại giữ cho động cơ sạch để hoạt động lâu dài và rẻ tiền để tăng lợi ích kinh tế.

NHƯNG, đối với động cơ Diesel trên xe ô tô con, xe thể thao đa dụng (SUV, CUV) va xe bán tải ngày nay đã thay đổi!

Chúng là loại động cơ có béc phun dầu cao áp, có Turbo tăng áp (TDCi = Turbo Diesel Common Rail Injection = Động cơ diesel tăng áp và phun nhiên liệu cao áp)… nên vòng tua có thể lên đến 4000-5000 rpm là bình thường. Nói cách khác, động cơ diesel có tăng áp vận hành ở vòng tua cao cũng yêu cầu loại dầu nhớt có khả năng bôi trơn ở vòng tua cao như động cơ xăng. Do dung tích xy lanh thường nhỏ hơn, lượng nhiên liệu diesel tiêu thụ vì thế cũng ít hơn, nên lượng cặn bẩn động cơ diesel xe con sinh ra ít hơn động cơ diesel hạng nặng. Vì vậy, không cần loại dầu nhớt có quá nhiều chất tẩy rửa, mà cần loại dầu nhớt có khả năng bôi trơn cao để tăng hiệu suất động cơ và loãng để tiết kiệm nhiên liệu.

Đây là lý do tại sao đổ dầu tổng hợp (Fully Synthetic) API SN/CF cho xe ô tô con dùng động cơ diesel lại cho cảm giác êm hơn, ngọt ngào hơn, thoát máy hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn so với dầu khoáng (Mineral) CJ, CI… bởi vì dầu tổng hợp bôi trơn tốt hơn nhiều lần so với dầu khoáng chuyên về tẩy rửa.

Ở Mỹ, hầu như xe ô tô con đều là xe xăng. Nên càng về sau, chuẩn API Cx càng chuyên về cho các động cơ diesel hạng nặng, và càng nhiều chất tẩy rửa…. nên chuẩn API Cx về sau lại càng không phù hợp với các xe con diesel. Hiệp hội sản xuất xe hơi Châu Âu mới tạo ra chuẩn ACEA B1, B3, B4, B5 cho dầu nhớt để chuyên cho xe con diesel, nên về sau này, các nhà sản xuất xe con diesel đã thay thế và khuyến cáo sử dụng dầu nhớt theo hệ ACEA Bx hơn là API Cx.